آیا مدیر پروژه باید مسایل فنی رو بدونه؟
این سوال خیلی رایجه… آیا یه مدیر پروژه باید جنبه‌های فنی پروژه رو بشناسه؟ آیا باید یه متخصص باشه؟
قدیم جواب قطعا مثبت بود. اصولا هم کسی مدیر پروژه می‌شد که متخصص خیلی باتجربه‌ای تو جنبه‌های فنی اون پروژه بود. ولی الان اوضاع فرق کرده. الان اعتقاد داریم چیزی که قبلا وجود داشته مدیریت پروژه حرفه‌ای نبوده و الان انتظار داریم که آدم‌ها واقعا متخصص تو مدیریت پروژه باشن. این امکان هم به نظر وجود داره که جنبه‌های مدیریتی پروژه‌ها رو از اون‌ها انتزاع کنیم و در نتیجه کاری کنیم که برای همه یکسان باشه. به همین خاطره که مثلا PMBOK و PRINCE2 برای هر نوع پروژه‌ای قابل استفاده هستن.
الان بین کسایی که تو این حوزه صاحب نظر هستن دو گرایش وجود داره:
- این‌که «لازم» نیست مدیر پروژه جنبه‌های فنی پروژه رو بشناسه، ولی اگه آشنا باشه خیلی هم خوبه.
- این‌که «لازم» نیست مدیر پروژه جنبه‌های فنی پروژه رو بشناسه و حتی بهتر هم هست که نشناسه!
شاید گرایش دوم به نظرتون عجیب بیاد. خودتون رو بذارین جای یه کسی که تو مدیریت پروژه وارده و الان مدیر پروژه‌ای شده. حالا اگه یه متخصص تمام عیار تو جنبه‌های فنی پروژه باشین چه اتفاقی می‌افته؟ آیا می‌تونین توش دخالت نکنین؟ یا این‌که دایما می‌خواین کارهای فنی رو چک کنین و هر چیزی که ایده‌آل کار نشده بود رو تذکر بدین که بهتر کنن؟ بقیه رو نمی‌دونم، ولی برای من که سخته!
شاید فکر کنین این‌که شما به عنوان یه متخصص هم تو پروژه نقش داشته باشین در صورتی که وقت کافی برای مدیریت پروژه داشته باشین ایرادی نداره؛ ولی ممکنه داشته باشه! وقتی آدم حواسش به جزئیات باشه، ناخودآگاه مسایل کلی که معمولا تو حوزه مدیریت پروژه هستن رو فراموش می‌کنه یا کمتر بهشون اهمیت می‌ده. به همین خاطر بعضی‌ها تو گروه دوم هستن و می‌گن که بهتره اصلا مدیر پروژه تخصص فنی پروژه رو نداشته باشه.
مگه ممکنه مدیر پروژه تخصص فنی نداشته باشه؟!
بله… بله… خیلی جاهای دنیا این اتفاق داره می‌افته و نتایج خوبی هم داده. خود من حداقل یه بار تو ایران این رو تجربه کردم: یکی از بهترین مدیر پروژه‌هایی که می‌شناسم و تخصص خودش ساختمونیه، مدیر یه پروژه IT شد. اون آدم اصلا با پروژه‌های IT آشنا نبود، ولی پروژه رو مثل همیشه عالی مدیریت کرد و کسایی که تو تیمش کار می‌کردن هم از پروژه لذت می‌بردن، چون می‌دونستن یه پشتیبان عالی دارن.
بله، می‌شه که مدیر پروژه تخصص فنی نداشته باشه، چون دلیلی نداره که داشته باشه. مگه مثلا وقتی یه نفر برای پشتیبانی IT تو یه پروژه راه‌سازی داریم، انتظار داریم راه‌سازی بدونه؟ باید IT بدونه. مدیر پروژه هم همینطوره.
دلیل اصلی این‌که فکر می‌کنیم مدیر پروژه باید تو جنبه‌های فنی متخصص باشه اینه که اکثر «مدیر پروژه»هایی که دیدیم اصولا مدیریت پروژه نمی‌کنن، متخصص ارشد هستن. بله، وقتی در مورد مدیریت پروژه فکر می‌کنین هم احتمالا ناخودآگاه دارین درباره این‌که یه متخصص ارشد باید چطوری باشه فکر می‌کنین و بدیهیه که این آدم باید یه متخصص باشه.
وظایف واقعی یه مدیر پروژه، اون طوری که مثلا تو PMBOK و PRINCE2 تعریف شده، هیچکدوم نیاز به تخصص فنی ندارن. نیاز به دیکتاتوری هم ندارن، که اون خودش یه بحث مفصل دیگه‌ایه و بعدا در موردش می‌نویسم.
خوب، پس اگه می‌خوام مدیر پروژه باشم و تخصص فنی ندارم نگران نباشم؟
چرا، یه مقدار باید نگران بود، ولی نه به خاطر این‌که تو مدیریت پروژه به مشکل می‌خورین، به این خاطر که کافرماهای بالقوه انتظار دارن که چنین تخصصی داشته باشین. در نتیجه فرصت‌ها محدود می‌شن و تو طول کار هم ممکنه به مشکلایی بخورین.
سال‌ها طول می‌کشه که نسل‌های قبلی بازنشسته بشن و آدم‌های جوون فعلی برن سر سمت‌های مختلف و با دیدگاه‌های مدرن‌ترشون پذیرای این سیستم باشن.