پروفایل برنامه‌ریزی و کنترل پروژه
نادر خرمی راد

ICB چیه؟

شاید اسم ICB رو شنیده باشین؛ ICB یه مبنای شایستگی برای مدیریت پروژه‌س، که ممکنه بعضی‌ها بهش بگن استاندارد مدیریت پروژه (زیاد اصطلاح درستی نیست).

ICB مخفف اینه: IPMA Competence Baseline

و همونطوری که از اسمش هم پیداس، مالک و مولفش IPMA (انجمن بین‌المللی مدیریت پروژه، International Project Management Association) هست.

ICB مجموعه‌ای از ۴۶ عامله که برای شایستگی مدیران پروژه‌ها لازمه. این عوامل تو سه گروه دسته‌بندی شدن:

• Technical Competences (شایستگی‌های فنی) – این گروه شامل ۲۰ عامله که همگی از جنس فرآیندهایی هستن که تو PMBOK توضیح داده می‌شه.
• Behavioural Competences (شایستگی‌های رفتاری) – این گروه شامل ۱۵ عامل رفتاریه؛ ویژگی‌های رفتاری، اخلاقی و شخصیتی لازم برای مدیریت پروژه.
• Contectual Competences (شایستگی‌های مربوط به شرایط محیطی پروژه) – این گروه شامل ۱۱ عامله که همگی برای هماهنگ شدن اقدامات پروژه با بستری که توش قرار داره انجام می‌شه. مسایل حقوقی، مالی، منابع انسانی، سازمانی و … این‌ها همگی عواملی هستن که هیچکدوم به طور کامل داخل پروژه قرار نمی‌گیرن و در عین حال فضای پروژه رو شکل می‌دن.

به‌روزرسانی: ساختار و دسته‌بندی شایستگی‌ها تو نسخه‌های جدید فرق کرده.

به تناظر ICB، چهار نوع گواهی هم صادر می‌شه:

• IPMA Level A – برای مدیران طرح و پرتفولیو
• IPMA Level B – برای مدیران پروژه‌های پیچیده‌ای که زیرپروژه و پیمانکار جز دارن
• IPMA Level C – برای مدیران پروژه‌های ساده‌ای که زیرپروژه و پیمانکار جز ندارن
• IPMA Level D – برای افرادی که مسئولیت کمک به مدیران پروژه، طرح یا پرتفولیو دارن

واقعیت اینه که ICB از جنس استانداردهایی مثل PMBOK Guide و PRINCE2 نیست. اون‌ها به دانش و روش‌ها مربوط می‌شن، در حالی که ICB به شایستگی‌ها توجه داره. به همین خاطر مثلا نمی‌شه گفت که «می‌خوایم پروژه رو بر اساس ICB مدیریت کنیم»، بلکه می‌شه گفت «می‌خوایم شایستگی این مدیر پروژه رو بر اساس ICB ارزیابی کنیم»، یا «می‌خوایم کفایت مدیریت پروژه این پروژه رو بر اساس ICB ارزیابی کنیم».

البته این‌که «می‌خوایم این پروژه رو بر اساس … مدیریت کنیم» برای PMBOK Guide هم زیاد مناسب نیست، چون پم‌باک هم صرفا مجموعه‌ای از دانش‌ها مهارت‌هاس. تنها استانداردی بین استانداردهای شناخته شده که می‌تونه تو اون جمله قرار بگیره PRINCE2 هست، چون جنبه متودولوژیک داره. البته در مورد PRINCE2 هم باید یادمون باشه که بدون سفارشی‌سازی (tailoring) قابل استفاده نیست.

نکته آخر هم اینه که ICB تو خارج ایران نسبتا کمتر شناخته شده‌س تا داخل ایران. با این‌که تو ادبیات مدیریت پروژه صحبت از همه نوع استاندارد و چهارچوب و رویکردی هست، ولی من تا حالا یک بار هم تو اخبار و مطالب و کتاب‌های انگلیسی ندیدم که بهش اشاره شده باشه. مدت اخیر از همکارای غیر ایرانیم هم پرسیدم و هیچکدوم ICB رو نمی‌شناختن!

اگه علاقه‌مند باشین می‌تونین متن کامل ICB رو به رایگان از سایت IPMA دریافت کنین.

در نهایت این‌که IPMA مجموعه‌ای از انجمن‌های محلی کشورهای مختلفه که در ابتدا تو اروپا شکل گرفته و امروزه حدود ۵۰ کشور رو پوشش می‌ده. ایران هم عضوه و می‌تونین سایت انجمن محلی رو تو این آدرس ببینین: http://www.ipma.ir

به خاطر رسمیت این انجمن، آزمون‌ها و صدور گواهی‌ها هم تو ایران انجام می‌شه. البته حداقل یه زمانی می‌شده، نمی‌دونم که الان به خاطر تحریم‌ها و مسایل اخیر مشکلی براش پیش اومده باشه یا نه.