به‌روزرسانی PRINCE2، نسخه ۷
چندی پیش نسخه هفتم پرینس۲ منتشر شد و این بار بر خلاف معمول برای نوشتن مطلب و توضیح تغییرهاش درنگ کردم. به هر حال، تصمیم گرفتم وسواس رو کنار بذارم و دربارش بنویسم.
به طور خلاصه، انتشار نسخه هفتم پرینس۲ با روندی غیرمعمول و عمدتا با اهداف تجاری انجام شده و آسیب فراوانی به متدولوژی زده. از این رو، باید بستر اون تغییرها و مسایل حاشیه‌ایش رو توضیح بدم.
بستر تغییرها
شرکتی خصوصی به تدریج متدولوژی‌ای برای مدیریت پروژه‌هاش ساخته بود. اون شرکت پروژه‌های نرم‌افزاری بسیاری برای دولت انگلستان انجام داد و متدولوژیش به نظر دولت جالب اومد. به همین خاطر، دولت انگلستان اون رو خرید، کلی‌ترش کرد که در همه نوع پروژه کاربرد داشته باشه و به تدریج بهبودش داد. این متدولوژی بعد از مدتی به اسم PRINCE2 شناخته شد. (مطلب مرتبط: تاریخچه کامل پرینس۲)
پرینس۲ متدولوژی خوب و خوش‌ساختیه، ولی این ماجرا تنها دلیل رواجش نبود: داشتن گواهی پرینس۲ و استفاده از اون برای پروژه‌های دولتی عملا الزامی بود.
ده سال پیش، در راستای توسعه خصوصی‌سازی، این استاندارد در اختیار موسسه‌ای به نام AXELOS قرار گرفت که نزدیک به نصفش متعلق به دولت و بقیه‌ش متعلق به شرکتی خصوصی در انگلستان بود. این ماجرا تغییر چندانی ایجاد نکرد و استانداردهای کیفی و سیاست‌های کلی‌ای که پیش از اون وجود داشت کمابیش به همون شکل ادامه پیدا کردن.
سال ۲۰۲۱، به شکل کاملا غیرمنتظره، موسسه آزمون یونانی PeopleCert اعلام کرد که AXELOS رو به قیمت تقریبا نیم میلیارد یورو خریده و مالک جدید پرینس۲ و متدولوژی‌های هم‌خانوادش شده.
بر خلاف مالک‌های قدیمی، PeopleCert موسسه‌ای کاملا تجاریه و تعهد کمتری به مسایل حرفه‌ای داره. از طرف دیگه، قسمت عمده‌ای از بودجه خرید رو وام گرفته و داره تمام تلاشش رو می‌کنه که اون وام رو هرچه زودتر برگردونه. این ماجرا باعث شده که سیاست‌هایی انتخاب کنه که بازگشت سرمایه کوتاه‌مدت رو حداکثر کنه، حتی به قیمت صدمه زدن به آیندش، چون در غیر این صورت به خاطر وام سنگینی که گرفته دچار مشکل می‌شه.
شرکت PeopleCert خانوادگی اداره می‌شه و تا چند سال پیش خیلی کوچیک بود. ده سال پیش، اگه کار خاصی داشتیم می‌شد سریع و مستقیم با مدیر عامل صحبت کنیم، یا چند بار که برای کارهای دیگه یونان بودیم بی‌خبر بهشون سر بزنیم و دور هم بشینیم یه قهوه بخوریم و گپ بزنیم. الان شرکت انقدر بزرگ شده که دیگه حتی با مدیران میانیشون هم نمی‌تونیم صحبت کنیم!
دلیل ریشه‌ای تغییرها
یه اصل اولیه در هر موسسه حرفه‌ای اینه که نباید با موسسه‌هایی که باهاش همکاری می‌کنن رقابت کنه، وگرنه آینده بلندمدتش آسیب می‌بینه. این اصل همیشه در AXELOS مبنا بود و خیلی در موردش جدی بودن. PeopleCert برای حداکثر کردن درآمد کوتاه‌مدتش این اصل رو کاملا زیر پا گذاشته. برای نمونه، اکثر موسسه‌های همکارش (مثل شرکت ما) بر تولید محتوای آموزشی متمرکزن، در حالی که خودش به تازگی محتوای آموزشی تولید کرده؛ هم محتوای آموزشی برای دوره‌های حضوری و هم دوره الکترونیکی. این ماجرا و مسایل دیگه‌ای مثل افزایش خیلی زیاد قیمت آزمون باعث شده که به تدریج خیلی از موسسه‌های آموزشی باهاش قطع ارتباط کنن.
قطع چنین ارتباطی برای موسسه‌های آموزشی راحت نیست، چون همشون سال‌ها روی تولید محتوا و ورود به بازار سرمایه‌گذاری کردن. PeopleCert حتی از این مسئله هم سواستفاده کرد و انتشار نسخه جدید پرینس۲ در این راستا بود. وقتی نسخه جدیدی میاد، موسسه‌های آموزشی مجبورن محتوای جدید تولید کنن که سرمایه‌گذاری بزرگیه. با این حال، موسسه‌های آموزشی نمی‌دونن که با وجود افزایش شدید قیمت آزمون و اطمینان‌پذیر نبودن سیاست‌های کاری PeopleCert می‌تونن چنین سرمایه‌ای رو ریسک کنن یا نه. از طرف دیگه، همشون هنوز به خاطر بازاریابی‌های قدیمیشون مشتری‌هایی دارن. راه حل این می‌شه که به جای تولید محتوای جدید، از محتوای PeopleCert استفاده کنن، که اون هم مستلزم پرداخت مبلغ بالاتره.
فرآیند به‌روزرسانی
به‌روزرسانی پرینس۲ بسیار شتابزده و با روندی نامناسب انجام شد. بسیاری از کسانی که از قدیم دست‌اندکار رهبری تغییرهای پرینس۲ بودن به کار گرفته نشدن، کار مخفیانه شروع شد، و عده خیلی کمی مشارکت داده شدن. افرادی که به کار گرفته شدن هم بهترین‌های مدیریت پروژه نبودن و بعضی‌هاشون حتی به اندازه کافی بر پرینس۲ تسلط نداشتن. اون عده محدود به‌اتفاق همفکری نکردن، بلکه هر بخش از منوآل به عهده یک نفر گذاشته شده بود. به همین خاطر نظرهای شخصی فراوانی وارد نسخه جدید شده که یکپارچگی کافی با بخش‌های دیگه ندارن، به اندازه کافی قوی و درست نیستن، و از همه مهم‌تر، در خیلی موارد با ذات پرینس۲ در تضاد هستن.
در کنار این مسایل، پیش‌نویس برای بررسی در اختیار عموم قرار نگرفت و حتی تعدادی کافی از متخصص‌ها هم برای بررسیش دعوت نشدن. نظرهای عده کمی که در بررسی پیش‌نویس مشارکت داده شده بودن هم خیلی سرسری بررسی شد و عملا به کار گرفته نشد.
تغییرها
به نظرم توضیح طولانی‌ای که دادم می‌تونه بهتون کمک کنه که تغییرهای نسخه جدید رو راحت‌تر تعبیر و تفسیر کنین. بر خلاف معمول، توضیحی تفصیلی از تغییرها نمی‌دم، چون صادقانه بگم، فکر کردن بهشون و این‌که چطور به این متدولوژی عالی آسیب زدن برام دردناکه؛ از ضعیف کردن جنبه متدولوژیک پرینس۲ گرفته تا برداشت‌های سطحی در مورد چابکی و اشتباه‌های عجیب در مورد مفاهیم مدیریت پروژه مثل WBS.
جمع‌بندی
توصیه اکیدم اینه که برای یادگیری پرینس۲ به جای نسخه ۷، از نسخه ۶ یا ۵ استفاده کنین. گرفتن گواهی‌های پرینس۲ رو هم از این به بعد توصیه نمی‌کنم، چون بیش از اندازه گرون شدن، کیفیت سوال‌های آزمون به شدت افت کرده و روند شرکت در آزمون هم پردردسر شده (بعضی از این مسایل رو در مطلب جدیدی در سایت انگلیسیم توضیح دادم).